Het verdriet en de vreugde van Kazimierz.

Het verleden en de toekomst.
Vandaag was het de dag van de Dienstbaarheid. Dienstbaarheid aan Annemiek en haar vriendin door hen een beetje wegwijs te maken in de Oude Stad en Kazimierz. We zijn nog maar een week hier in Krakau en we voelen ons al ervaren genoeg om de beide dames bij de hand te nemen (figuurlijk gesproken uiteraard) en hen door deze oorden te leiden als volleerde gidsen. Per slot van rekening is in het land der blinden Eenoog nog steeds koning. We begonnen de tocht met het volgen van de Koninklijke Route. Die hadden we zelf al eens gedaan en daar wisten we dus al veel van. Benut altijd je sterkste kanten, nietwaar? Typisch Pools geluncht. Dat wisten we niet; wij dachten dat het een of andere Italiaans gefrutsel was, maar Annemiek kon ons vertellen dat het echt typisch Pools was. Weer wat geleerd. Het smaakte overigens prima, dat wel. Overigens hoop ik niet dat onze Poolse gastvrouwen ons eens zullen vragen wat nou typisch Nederlands eten is. Wat moeten we antwoorden? Stamppotboerenkool met worst en het juskuiltje in het midden? Snert met een varkenspoot? Gezouten haring met uitjes (brrrr…), Drentse worst? Als een Uwer ons kan adviseren, horen we dat graag!
Daarna gingen we naar Kazimierz. (Zie www.krakow-info.com.) Vooral naar het Joodse gedeelte. We wilden de Nieuwe Synagoge, die overigens al heel oud is en het daarbij gelegen oude kerkhof bezoeken. Maar dat kon niet, want het is deze dagen de viering van het Joodse Nieuwjaar. Onze generatie kent de data van de Joodse feestdagen niet meer uit het hoofd en dat heeft natuurlijk alles te maken met het gebeuren tussen de jaren ’39 en ‘45 van de vorige eeuw. Toen Nazi-Duitsland en haar bondgenoten er bijna in slaagde om het Europese Jodendom uit te roeien. Bijna, want nog steeds is er in Kazimierz een kleine joodse gemeente en elke week vinden er sabbatsvieringen plaats. Er is daar een Centrum voor Joodse cultuur dat probeert het nog aanwezige en bestaande joodse leven aan te moedigen en te bevorderen. Niet alleen het verleden is immers van belang maar ook en vooral de toekomst. Denk aan het verhaal uit het Bijbelboek Ezechiël over het dal van de doodsbeenderen. Maar ook dit centrum was natuurlijk gesloten voor bezoekers. Merkwaardig genoeg niet een tentoonstelling over de Holocaust, de bijna-vernietiging van het Jodendom op het vasteland van Europa. De tentoonstelling heette: “De andere kant van de Thora” (de Joodse Bijbel). Ik moet zeggen dat ik eerst volstrekt niet snapte waar die titel op sloeg. Maar bij het begin van de tentoonstelling kwam ik er achter. Enkele jaren geleden kwam een man uit Tuebingen in Duitsland bij toeval in het bezit van een tweetal schilderijen uit 1942. Afgebeeld waren de portretten van een Duitse legerofficier en zijn vrouw. Toen de man de portretten uit de lijsten haalde ontdekte hij tot zijn niet geringe verbazing dat ze waren geschilderd op de achterkant van twee bladzijden van een Thorarol. U weet wellicht dat een Thorarol in het Jodendom een hooggeplaatste, wij zouden zeggen heilige, betekenis heeft. Toen begreep ik de titel van de tentoonstelling. Tussen Nazi-Duitsland en het Jodendom; tussen het onvoorstelbare brute geweld en het broze heilige. Daar gebeurde het in die dagen… De rest van de tentoonstelling bestond uit foto’s van Joodse herinneringen in Galicie, dit deel van Polen. En aan het eind? Foto’s van hedendaagse Joden uit Krakau. Zakenmensen en dichters. Gewone mensen. Een mannelijke en een vrouwelijke Rabbi. Nee, de Duitsers hebben gefaald in hun streven en Hitler c.s. zou zich briesend in zijn graf omdraaien als hij dit had kunnen zien.
Het bezoek aan de tentoonstelling was voor ons aanleiding tot enkele bespiegelingen. Hoe komt het dat in de loop der eeuwen het ene volk opstaat tegen het andere? Waarom wordt er bij tegenslagen steeds een zondebok gezocht? Waarom waren juist de Joden vaak die zondebok? Er is eens gezegd “Fremdenhass ist Selbsthass”. Is dat (tegenwoordig nog steeds) zo? Wat denkt U? Laat het ons weten.
Piet met instemming van Jan.